بررسی سودمندی استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب پیشنهاد شده در ارزیابی خطر تقلب مدیریت توسط حسابرسان

مهمترین اهداف این تحقیق تعیین مهمترین بسترهای خطر تقلب در کشف تقلب مدیریت و بررسی سودمندی استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب می باشد. در مرحله نخست نظر حسابرسان(اعضای جامعه آماری تحقیق) طی پرسشنامه ای نسبت به اهمیت 61 مورد از بسترهای خطر تقلب ذکر شده در استاندارد حسابرسی شماره 24 ایران مورد سوال قرار گرفت. بدین منظور، تعداد 460 پرسشنامه به روش تصادفی بین اعضای جامعه آماری توزیع شد، که طی 3 هفته 316 پرسشنامه قابل قبول جمع آوری گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که مهمترین بستر خطر تقلب از دیدگاه حسابرسان وابسته بودن بخش عمده ای از حقوق و مزایای مدیران به نتایج عملیات ، وضعیت مالی یا جریان وجوه نقد می باشد. علاوه بر این، این مطالعه تأثیر ویژگی های فردی افراد(یعنی جنسیت، رشته تحصیلی، سطح تحصیلات و تجربه) را بر تعیین میزان اهمیت هر یک از بسترهای خطر تقلب مورد بررسی قرار داد. نتایج بیانگر این بود که جنسیت، رشته تحصیلی، سطح تحصیلات و تجربه، هیچ کدام بر روی نظر حسابرسان در تعیین میزان اهمیت هر یک از بسترهای خطر تقلب، تاثیر چندانی ندارند. پس از اینکه بسترهای تقلب حائز اهمیت در کشف تقلب مشخص شد، با استفاده از این بسترهای بااهمیت در مرحله دوم کار چک لیست کشف تقلبی که می تواند حسابرسان را درارزیابی خطر تقلب مدیریت یاری نماید طراحی گردید. سپس پرسشنامه ای حاوی چک لیست مزبور تنظیم شد. این پرسشنامه پس از اینکه اعتبار ساختاری و محتوایی آن به تأیید رسید، بین 600 نفر از اعضای جامعه آماری تحقیق(حسابرسان) بطور تصادفی توزیع شد. پس از 4 هفته تعداد 255 پرسشنامه قابل قبول برگشت داده شد. برای بررسی سودمندی چک لیست مورد نظر، نظر حسابرسان نسبت به تمایل آنها به استفاده از چک لیست و میزان اتکاء بر نتایج چک لیست پرسیده شد. علاوه بر این، در تحقیق حاضر اثر اندازه شرکت مورد حسابرسی، ضیق بودن وقت برای انجام حسابرسی، تجربه و اعتماد به قضاوت شخصی حسابرس را بر تمایل حسابرس به استفاده از چک لیست کشف تقلب و همچنین اثر تجربه، اعتماد به قضاوت شخصی و تمایل به استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب را بر میزان اتکاء وی به نتایج بدست آمده از چک لیست مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه بیانگر این بود که اندازه شرکت مورد حسابرسی ارتباطی مستقیم و معنی دار، ضیق بودن وقت برای انجام حسابرسی ارتباطی معکوس و معنی دار، تجربه ارتباطی معکوس و معنی دار و اعتماد به قضاوت شخصی حسابرس ارتباطی معکوس و معنی دار با تمایل حسابرس به استفاده از چک لیست کشف تقلب دارند. همچنین نتایج بیانگر این بود که تجربه ارتباطی معکوس و معنی دار، اعتماد به قضاوت شخصی ارتباطی معکوس و معنی دار و تمایل به استفاده از چک لیست راهنمای کشف تقلب ارتباطی مستقیم و معنی دار با میزان اتکاء حسابرس به نتایج بدست آمده از چک لیست دارد. بطور خلاصه نتایج تحقیق حاضر سودمندی استفاده از چک لیست کشف تقلب را در ارزیابی خطر تقلب مدیریت تأیید نمود. ضمناً نتایج تحقیق نشان داد استفاده همزمان از چک لیست راهنمای کشف تقلب و قضاوت شخصی حسابرس، نسبت به شرایطی که فقط از چک لیست استفاده شود، منتج به ارزیابی بهتری از خطر تقلب مدیریت خواهد شد.